Skip to main content

زن و حقوق خانواده (به زبان ساده)

کتاب الکترونیکی

زن و حقوق خانواده (به زبان ساده)

 

خواهران عزیز . . .

آنچه در این کتاب می خوانید توضیح مختصری به زبان ساده از قوانین موجود است. آگاهی به قوانین روز که تار و پود زندگانی فردی و اجتماعی ما بدان بستگی دارد از ضروری ترین دانستنی ها است زیرا اگر در هر رشته به حقیقت وضع موجود آگاه نباشیم نمی توانیم به بهبود آن در آینده امیدوار شویم.

خانواده یعنی چه؟

بسیاری از مردم هنوز نمی دانند که خانواده یعنی چه؟ پرخی می پندارند که خانواده عبارت از خانه ایست که چند تن به سبب بستگی های خاص درآن زندگی می کنند. مثلاً دخترعمو یا پسرعمویی که در خانه آنها زندگی می کند جزء خانواده آنهاست. برخی دیگر تصور می کنند که خانواده یعنی اجتماع بزرگی از افراد هم خون و بهم بسته.
همه این افکار از آنجا ناشی می شود که در کتاب های حقوقی ایران خانواده تعریف نشده است. یکی از جامع ترین تعریف های خانواده این است. «خانواده عبارت از یک واحد اجتماعی است که از ازدواج زن و مردی به وجود می آید. فرزندان آنها کامل کننده کلمه خانواده هستند.»
پس خانواده کامل عبارتست از:
زن + شوهر+ فرزندان

از آنجا که فرزندان، پدر و مادر دارند پس در تعریف جامع تر خانواده عبارتست از:
پدر+ مادر+ فرزند+ زن یا شوهر فرزند+ فرزندان فرزند.
هنگامی که تعریف شامل برادران و خواهران یا فرزندان یکی از این افراد شود، خانواده دیگر معنای مشخصی نمی دهد و معمولاً چنین واحد بزرگ را به زبان فارسی خاندان یا دودمان می گویند.

ازدواج یعنی تشکیل خانواده

وقتی دانستیم که خانواده چگونه تشکیل می شود باید این سه موضوع را هم بدانیم. – ازدواج شرط اول تشکیل خانواده است.
– فرزندان یک خانواده تا وقتی به سن رشد قانونی نرسیده اند جزء خانواده اصلی محسوب می شوند.
-وقتی فرزند یا فرزندان خانواده ای ازدواج کردند، خانواده دیگری بوجود می آید که با خانواده اولی خانواده بزرگ را تشکیل می دهند.
پس اصل تشکیل خانواده ازدواج است. خانمی که تور عروسی به سر می زند و آقایی که لباس دامادی می پوشد خانواده ای را درست می کنند.

قانون حمایت خانواده

قانون برای خانواده از آغاز ازدواج تا هنگام طلاق مقررات خاصی دارد. پیشروترین مقرراتی که برای خانواده وضع شده قانون حمایت خانواده است.
این قانون که در عصر انقلاب سفید و با الهام از افکار درخشان شاهنشاه آریامهر تهیه و تدوین شده زن ایرانی را به دوران تازه ای رهنمون شد. عصر برابری و عدالت. در قانون حمایت خانواده، زن ایرانی که پیش از تصویب این قانون پناهی نداشت و مخصوصاً در مسأله طلاق کاملاً اسیر دست مرد بود، مورد حمایت جدی قرار گرفته است.
قانون حمایت خانواده در 25 خرداد ماه 1346 وضع گردیده و مشتمل بر 23 ماده است.

اعلامیه حقوق بشر

اعلامیه جهانی حقوق بشر ازدواج و تشکیل خانواده را یکی از حقوق مسلم هر زن و مردی می داند که با رضایت کامل و آزادنه هردو طرف صورت می گیرد. همین اعلامیه دولت را موظف کرده است که برای برابری حقوق و مسئولیت های هردو طرف در مدت زندگی زناشویی و هنگام جدا شدن از یکدیگر قوانینی وضع کند. براساس این توصیه است که در همه کشورها قوانین مربوط به خانواده نوشته شده و اجرا می شود.

ازدواج یعنی چه؟

ازدواج عقدی است که به موجب آن علاقه خانوادگی میان زن و مرد بوجود می آید و در نتیجه آن هریک از زن و مرد در مقابل دیگری و در خارج دارای حقوق و وظایفی می شود.

شرایط ازدواج
– سن ازدواج برای مرد 18 سال تمام و برای زن 15 سال تمام است.
درمواردی که مرد یا زن قابلیت برای ازدواج داشته باشند دادگاه می تواند به پسر 15 ساله و دختر 13 ساله با گواهی استعداد جسمانی که از طرف پزشک قانونی صادر می شود اجازه ازدواج بدهد.
– قانون ایران هیچگونه منعی برای ازدواج میان دو تن از جهت ملیت، تابعیت و نژاد قایل نشده است مگر درمورد زن ایرانی که بخواهد به ازدواج مرد خارجی درآید. در این صورت باید دولت اجازه این ازدواج را بدهد. مرد ایرانی برای ازدواج با زن خارجی محتاج اجازه نیست مگر برای کارمندان وزارت امورخارجه و در برخی از موارد برای نظامیان.

*زن ایرانی که شوهر خارجی اختیار می کند تابعیت ایرانی خود را حفظ می کند مگر آنکه تابعیت شوهر بموجب قانون مملکت خود به زن تحمیل گردد.
*زن خارجی که شوهر ایرانی انتخاب می کند بلافاصله به تابعیت ایران در می آید.
– برای ازدواج زن، تا قبل از 18 سال اجازه پدر یا پدر بزرگ پدری شرط است بعد از 18 سال هم وقتی زن برای بار اول ازدواج می کند باید حتماً این اجازه را داشته باشد.
*اگر پدر یا پدر بزرگ پدری به دختر 18 ساله اجازه ازدواج ندهند دختر می تواند به یک دفتر ازدواج مراجعه کند و با معرفی شوهر آینده و شرایط ازدواج و مهری که به او تعلق می گیرد تقاضای خود را عنوان نماید. دفتر مراتب را به پدر یا پدربزرگ پدری اطلاع می دهد و 15 روز بعد از اطلاع، زن و مرد، حتی اگر پدر دختر اجازه هم نداده باشد، می توانند باهم ازدواج کنند.
*اگر پدر یا پدر بزرگ پدری مرده باشند دختری که 18 سال بیشتر دارد می تواند ازدواج کند. دختر کمتر از 18 سال باید با اجازه سرپرستی قانونی این کار را بکند.

بهداشت در ازدواج
– قانون اجازه می دهد که زن و مرد قبل از پیوند زناشویی از یکدیگر گواهی عدم ابتلا به یکی از امراض مسری مهم مثل سیفلیس، سوزاک، سل را مطالبه کنند.
*ارائه گواهی عدم ابتلا به امراض واگیر دار مخصوصاً سیفلیس و سوزاک برای انجام عقد از طرف مرد ضروری است.
*زن برای بار اول ازدواج این گواهی را لازم ندارد ولی اگر برای بار دیگر ازدواج کند باید این گواهی را ارائه دهد.

کی نمی تواند با کی ازدواج کند؟
– یک مرد مسلمان ایرانی نمی تواند با این دسته از زن ها ازدواج کند.
*مادر خود و مادر بزرگهایش.
*مادر زن و مادر بزرگ هایش حتی اگر رضاعی (هم شیر) باشند.
*دختر خود و نوه هایش.
*خواهر و خواهر زاده و برادر زاده هایش حتی اگر رضاعی (هم شیر) باشند.
*عمه و خاله خودش و عمه و خاله پدر و مادرش.
*زن پدر و زن پسر یا اولاد پسر.
*دختر زن خودش از مرد دیگر یا دختر رضاعی (هم شیر) همسرش در صورتی که با مادر این دختر عروسی کرده باشد.
– یک مرد اگر هم اجازه ازدواج با زن دوم را بدست بیاورد نمی تواند با خواهرزنی که در عقد اوست ازدواج کند مگر اینکه خواهر اول را طلاق دهد.
– یک مرد اگر اجازه ازدواج دوم را بدست آورده باشد نمی تواند با خواهر زاده یا برادر زاده زن قبلی بدون اجازه زن اول ازدواج نماید.

– یک زن مسلمان ایرانی نمی تواند با این دسته از مردها ازدواج کند.
*پدر و پدربزرگهای خودش.
*پدر و پدر بزرگهای شوهرش.
*پسر و نوه های خودش.
*برادر و برادرزاده و خواهر زاده های خودش حتی اگر رضاعی (هم شیر) باشند.
*دائی و عموی خودش و دائی و عموی پدر و مادرش.
*شوهر مادر یا شوهر دختر خودش. *پسر شوهر خودش از زن دیگر و اولاد او.
*مرد غیر مسلمان.

– مواد متعدد دیگری هم هست که مانع ازدواج می شود و زن و مرد را برای همیشه به هم حرام می سازد مثل کفر، زنا، نه طلاق و امثال آن که برای اطلاع دقیق تر باید به کتاب های حقوق خانواده مراجعه کرد.

مقررات مربوط به نامزدی

بعد از آنکه دیدیم میل به تشکیل یک خانواده برابر مقررات است و ازدواج مانعی ندارد، باید به مراسم پیش از ازدواج اندیشید. این مراسم به نوبه خود مقررات و قوانین خاص دارد.
بعد از خواستگاری و پیش از عقد مراسم نامزدی انجام می شود. وعده ازدواج هیچگونه الزامی برای هیچیک از دوطرف بوجود نمی آورد، و هریک از دو طرف می توانند آن را بهم بزنند، اما اگر قرار شد نامزدی بهم بخورد باید به مسایل زیر توجه داشت:
*هریک از طرفین می تواند هدایایی را که به نامزد یا بستگان او داده مطالبه کند.
*هدایای غیر مصرف شدنی اگر موجود نباشد، می توان قیمت آنرا مطالبه کرد، مگر آنکه هدیه بدون تقصیر طرف از میان رفته باشد. مثلاً اگر گلدان بلوری به نامزدتان هدیه کردید و بعد نامزدی بهم خورد، اگر گلدان را فروخته باشد، باید پول آن را پس بدهد. ولی اگر گلدان شکسته باشد چیزی به شما تعلق نمی گیرد.
*اگر یکی از دو طرف فوت شود هدایا را می توان پس گرفت.
*اگر یکی از دو طرف فوت شود و عین هدایا موجود نباشد نمی توان قیمت آن را مطالبه کرد.
*اگر برای برهم زدن نامزدی دلیل موجهی وجود نداشته باشد کسانی که به اعتماد نامزدی هزینه هایی را متحمل شده اند، مثلاً در زمین طرف ساختمانی درست کرده اند می توانند خسارت و هزینه را مطالبه کنند.
مطالبه این خسارت درصورتی میسر است که هزینه معقول و متعارف باشد وگرنه برای هزینه های گزاف هیچگونه ادعایی قابل قبول نیست.
*نامزدی می تواند با دلایل موجهی از قبیل کشف دروغ یک طرف یا معتاد بودن یکی از نامزدها که قبلاً اظهار نشده باشد بهم بخورد.
*دعاوی مربوط به پس گرفتن هدایا فقط تا دو سال بعد از بهم خوردن نامزدی قابل قبول است و بعد از آن هیچیک بر دیگری ادعایی نباید داشته باشد.

مهر چیست؟

براثر ازدواج، زن نسبت به مرد حق مالی پیدا می کند. یعنی مرد قسمتی از دارایی یا پول یا امکانات مالی خود را در اختیار زن می گذارد. به این مال، مهر یا کابین گفته می شود.
– زن همین که به عقد مرد درآمد مالک مهر خویش است، و آزاد است که در آن هرگونه دخل و تصرفی را که می خواهد انجام دهد.
از انواع مهر دو نوع مهم آن را ذکر می کنیم:
*مهری که مقدار و اندازه آن با رضایت دو طرف در موقع عقد معین شده است.
*مهری که مقدار و اندازه آن در موقع عقد معین نشده است.
– مهری که اندازه و مقدار آن در موقع عقد معین شود باید:
*ارزش مالی مشخص داشته باشد و در اختیار مرد باشد. پس کسی نمی تواند شهری را مهر زن خود قرار دهد یا یک اقیانوس را مهر زن خود بداند، درحالی که حتی یک اطاق از یک خانه را که متعلق به خود اوست می تواند مهر زن قرار دهد.
*مال باید درمالکیت شوهر باشد که زن بتواند آن را تصرف کند، پس مالی که شوهر صاحب آن نیست، مهر زن هم نمی تواند باشد.
*مهر باید کاملاً معین و معلوم باشد و زن بتواند آن را مشاهده کند، و زن بداند که مهر او واقعاً وجود دارد و قابل پرداخت و تصرف است.
– مقدار مهر در قانون معین نشده و حداقل و حداکثری برای آن تعیین نگردیده است. بنابراین از حداقل یک سیر نبات تا حداکثر میلیون ها ریال می تواند مهر یک زن باشد.
– پرداخت مهریه نقداً لازم نیست، بلکه شوهر می تواند با موافقت زن آن را به اقساط بپردازد، یا آنکه در صورت اختلاف دادگاه ترتیب نحوه پرداخت آن را می دهد. گاهی دادگاه از طریق فروش یا تأمین تمام اموال مرد و گاهی هم از طریق پرداخت اقساطی مهر زن را می پردازد.
– در صورتی که مهر با رضایت دو طرف تعیین نشده باشد زن حق دارد مهر خود را برابر مقرراتی که قانون معین کرده است دریافت دارد.
-زن حق دارد نصف مهر خود را در این شرایط بگیرد:
*اگر شوهر قبل از نزدیکی، زنی را که در عقد دائم گرفته است طلاق دهد.
*اگر عقد ازدواج بعلت ناتوانی مرد قبل از نزدیکی زن و مرد فسخ شود.

حقوق زن درخانواده

پس از ازدواج و تشکیل خانواده زن و مرد در برابر هم مسئول می شوند و هرکدام حقوقی پیدا می کنند. درمورد حقوق زن در خانواده باید دانست که مرد حق ندارد در این امور زن دخالت کند.
*شوهر حق ندارد برای انجام امور دینی زن وقت خاصی را معین نماید.
*مرد حق دخالت در نظرات سیاسی و اجتماعی زن را ندارد و زن فرضاً آزاد است که در انتخابات به هرکس که مورد نظر اوست رأی دهد.
*زن صاحب اختیار اموال خویش است و حق دارد هر کار که می خواهد با اموالش انجام دهد.
– زن در انتخاب شغل کاملاً آزاد است، مشروط به اینکه انتخاب شغل به حیثیت و آبروی خانواده لطمه نزند. در صورتی که شوهر تشخیص داد که شغل زن مناسب وضع خانوادگی او نیست می تواند با رأی دادگاه زن را از کاری که انجام می دهد باز دارد.

مادر بهترین جانشین پدر است

قانون سرپرستی خانواده را به مرد واگذار کرده است اما اگر مرد خانواده ای درگذشت، اولین کسی که حق جانشینی او را دارد، مادر خانواده است.
قانون در صورتی که مادری شایسته و با عرضه باشد، او را جانشین پدر که از صحنه زندگی بیرون رفته است می شناسد.

وظیفه و حقوق زن و شوهر نسبت به هم

– زن و شوهر باید نسبت به هم حسن رابطه داشته باشند به همین دلیل است که قانون زن یا شوهری را که با دیگری رابطه نامشروع داشته باشد گناهکار و مقصر می داند و مجازات می کند.
* برابر قانون، حق انتخاب خانه ای که باید خانواده درآن مستقر شود با شوهر است، ولی اگر زن ادعا کند که زندگی با شوهرش در یک خانه برای او خطر جانی یا مالی و یا شرافتی دارد، قانون به زن حق انتخاب مسکن جدا می دهد.
*زن می تواند در موقع عقد شرط کند که حق انتخاب مسکن به او داده شود. در این حال اگر شوهر خانه ای خرید یا اجاره کرد که مورد علاقه یا توافق زن نبود، او می تواند از اقامت درآن خانه خودداری نماید.
*اگر زن و شوهر نسبت به خانه مشترک با هم توافق نکردند، دادگاه با جلب نظر نزدیکان هردو طرف برای زن محل سکونتی انتخاب می کند. در این حال شوهر باید هزینه زندگی زن را که جدا از اوست بپردازد.

وظیفه شوهر نسبت به زن

– پرداخت هزینه زندگی زن که در اصطلاح قانونی به آن نفقه می گویند به عهده شوهر است. نفقه که در زبان مردم به آن «خرجی» یا «خرج خانه» هم می گویند شامل چهار چیز است:
* مسکن
* لباس
* غذا
* وسایل زندگی

– قانون هزینه زندگی زن را به اعتبار موقعیت خانوادگی و شخصیت او معین می کند، یعنی شوهر باید در پرداخت خرج و هزینه برابر با وضعی که زن در آن وضع در خانه پدر زندگی کرده رفتار کند. به این موضوع در اصطلاح «رعایت شئونات زن» می گویند.
* اگر زنی بعلت کسالت یا نقض عضو احتیاج به مستخدم داشته باشد، شوهر موظف به استخدام شخصی است که از زن مراقبت نماید.
* زنی که طلاق گرفته و هنوز مدت «عده» او سرنیامده می تواند هزینه های جاری خود را از شوهر سابق دریافت دارد.
– شوهر می تواند هزینه زندگی زن را در این شرایط قطع کند و به او «خرجی» ندهد.
* زن بدون دلیل و مانع مشروع از انجام وظایف زنانه خود نسبت به شوهر سرپیچی کند. در اصطلاح به چنین زنی «ناشزه» می گویند.
*زنی که بعلت سرپیچی طلاق داده شده است و در حال عده بسر می برد.

اگر شوهری خرجی نداد چه باید کرد؟

برای مجبور کردن شوهری که خرج خانه نمی دهد به انجام این وظیفه، دو راه وجود دارد:
– اول زن می تواند به دادگاه خانواده مراجعه کند. دادگاه در این موقع شوهر را یا مجبور به طلاق می کند یا خرجی را از او می گیرد.
– دوم زن می تواند شوهری را که خرجی نمی دهد تعقیب کند و قانون برای چنین شوهری بین سه ماه تا یکسال حبس تأدیبی پیش بینی کرده است.

وظایف زن نسبت به شوهر

– زن موظف است که در خانه شوهر زندگی کند.
– زن باید کلیه وظایف همسری و مادری را انجام دهد. عدم انجام این وظایف را در اصطلاح قانون «عدم تمکین زن» می گویند. – زن می تواند از تمکین به شوهر خودداری کند مشروط به آنکه دلیل قانع کننده و مشروع وجود داشته باشد.
– زن می تواند تمکین نکند اگر شوهر مبتلا به امراض مقاربتی باشد.
– در این حالات حق دریافت خرجی یا نفقه بجای خود محفوظ است.

ازدواج چطور بهم می خورد؟

گفتیم که ازدواج قراردادی است میان زن و مرد که بهم خوردن آن یا بخاطر مرگ یکی از دو طرف است یا به یکی از دو شکل زیر:
* به صورت فسخ ازدواج *
به صورت طلاق

چه چیز هائی اسباب فسخ ازدواج می شود

فرض کنید که شما ازدواج کرده اید و حالا متوجه شده اید که کار درستی انجام نداده اید. ازدواج فقط در موارد محدودی که قانون معین کرده است قابل فسخ است. این موارد عبارتند از:
– آنچه برای هر دو طرف حق فسخ ایجاد می کند.
– آنچه برای شوهر حق فسخ ایجاد می کند.
– آنچه برای زن حق فسخ ایجاد می کند.

اول- آنچه برای هردو طرف حق فسخ ایجاد می کند.
در این مورد فقط یک موضوع می تواند برهم زننده ازدواج باشد و آن جنون ثابت است. در حالی که طرف دیگر هنگام ازدواج از این عیب بی اطلاع باشد.
این جنون باید کاملاً ثابت باشد و موقت و زود گذر نباشد تا هریک از طرفین بتوانند ادعای فسخ کنند.
البته این حالت کمتر اتفاق می افتد زیرا قانون و شرع هردو صراحت دارند که در هنگام عقد طرفین باید عاقل و بالغ و رشید باشند.

دوم- عیوب زن که موجب فسخ ازدواج می شود.
زن اگر یکی از این شش عیب را داشته باشد و شوهر ندانسته یا گول خورده، به دلیل پنهان کاری اطرافیان زن، او را عقد کرده باشد حق فسخ ازدواج را دارد.
– نوعی بیماری خاص جدار دستگاه تناسلی زن که انجام روابط خاص زناشوئی را بطور طبیعی غیر ممکن یا دشوار سازد.
– در صورتی که زن زمین گیر باشد و قادر به نشست و برخاست نباشد.
– در صورتی که زن مبتلا به پیسی یا برص باشد.
– در صورتی که زن مبتلا به جذام باشد.
– در صورتی که در دستگاه تناسلی او اختلالاتی وجود داشته باشد که فرضاً روده بزرگ یا مثانه به عضو جنسی زن متصل شده باشد.
– در صورتی که از هردو چشم کاملاً نابینا و کور باشد.

سوم- عیوب شوهر که موجب فسخ ازدواج می شود. عیوبی که در مرد اسباب فسخ ازدواج می شود عبارتند از:
– ناتوانی جنسی، بطوریکه حتی اگر بعد از عقد هم مرد ناتوان شود، حق فسخ با زن است.
– اخته بودن مرد یعنی نداشتن بیضه و درنتیجه نطفه برای تولید مثل.
– نداشتن و بریده بودن آلت تناسلی.
– قانون در مورد بیماری هایی که در زن موجب حق فسخ است برای مرد صراحت ندارد فقط در صورتی که مرد به بیماری مقاربتی مبتلا باشد، زن حق دارد از نزدیکی با او خودداری کند.
– حق فسخ وقتی پیدا می شود که عیوب در زمان انعقاد ازدواج در هردو طرف وجود داشته باشد به استثنای ناتوانی جنسی و جنون در مرد، که حتی بعد از عقد ازدواج هم موجب فسخ می تواند باشد. در حالی که جنون زن اگر بعد از عقد پیدا شود حق فسخ به مرد نمی دهد.
– حق فسخ موقعی هست که کسی از طرفین از عیوب طرف دیگر هنگام عقد بی اطلاع باشد، ولی اگر اطلاع داشت دیگر حق فسخ ندارد.

اگر فریب خوردید قانون می گوید:

– اگر زن یا مردی فریب اوصافی را خورد که بعد از عقد طرف آن مشخصات و صفت ها را نداشت، حق باطل کردن عقد و فسخ آن محفوط می ماند. مثلاً اگر مردی خود را مالک چندین مستغل و کارخانه معرفی کرد و زن با این شرط به ازدواج او درآمد، فسخ ازدواج از طرف زن میسر است. حتی اگر این موضوع جزء شرایط عقد ذکر نشده باشد و فقط زن به اظهار مرد اطمینان کرده باشد.
– اگر زن یا شوهر با ذکر اوصافی طرف خود را گول بزند که بدون این اوصاف ازدواج غیر ممکن بود. در این صورت این دروغ نه تنها برای طرف حق فسخ ایجاد می کند بلکه درصورت شکایت منجر به شش ماه تا دو سال حبس تادیبی برای محکوم می شود.

هنگام استفاده از حق فسخ
به مجرد اینکه زن یا مرد به عیوب شوهر یا زن پی بردند باید ازحق فسخ استفاده کنند. تأخیردر این کار اسباب دردسر می شود.
فقط درمورد ناتوانی جنسی در صورتی که زن به دادگاه شکایت کند، یک سال باید مهلت داده شود تا اگر مرد علاج نشد زن تقاضای طلاق بنماید.

آیا فسخ ازدواج مثل طلاق تشریفاتی دارد؟
قانون صراحت دارد که مراجعه به دفتر ازدواج و اظهار فسخ با ارائه دلیل کافی موجب فسخ ازدواج بدون هیچگونه تشریفاتی می شود.

طلاق چطور صورت می گیرد؟

سابق براین- تا پیش از تصویب قانون حمایت خانواده- مرد می توانست هروقت که بخواهد زن خود را طلاق دهد، و برای این کار لازم نبود هیچ دلیلی ذکر کند.
درحقیقت زن برای مرد مثل یک لباس بود که وقتی از آن دلگیر می شد و یا احساس می کرد که کهنه شده است آن را دور می انداخت تا لباس تازه ای بخرد.
قانون حمایت خانواده این بی عدالتی بزرگ را تعدیل کرد. به این معنی که حالا دیگر اجرای طلاق میسر نیست مگر آنکه گواهی عدم امکان سازش از طرف دادگاه صادر شده باشد.

هرکس طلاق بخواهد باید دلیل بیاورد
به موجب قانون متقاضی طلاق باید تقاضانامه ای به دادگاه بنویسد و تقاضای طلاق کند، و دادگاه خانواده این تقاضا را مورد رسیدگی قرار دهد.
– دادگاه در مرحله اول سعی خواهد کرد که میان زن و شوهر اصلاح و سازش کند.
– اگر اصلاح صورت نگرفت گواهی عدم امکان سازش صادر خواهد شد.
– پس از صدور این گواهی شوهر می تواند به دفترخانه برود و طلاق را ثبت کند.
– اگر زن و شوهر با هم درمورد طلاق توافق کرده باشند، فقط به دادگاه اطلاع می دهند و دادگاه گواهی عدم امکان سازش را بی هیچ تشریفاتی صادر خواهد کرد.
– گواهی عدم امکان سازش فقط سه ماه اعتبار دارد و اگر این مدت گذشت انجام طلاق محتاج دریافت گواهی جدیدی است.
– در گواهی دادگاه چگونگی نگهداری اطفال و میزان هزینه زندگی زن در ایام عده ذکر خواهد شد.
– گواهی عدم سازش و تصمیمات دادگاه در مورد نفقه غیر قابل تجدید نظر است.
– سردفتران طلاق اگر بدون گواهی عدم امکان سازش یا حکم دادگاه صیغه طلاق جاری کنند شدیداً مجازات می شوند. زن می تواند در این موارد از دادگاه تقاضای طلاق کند:
– اگر شوهر بیش از چهارسال غایب باشد، و کسی نداند که کجاست، زن می تواند با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق کند. دراین مورد دادگاه ازکسانی که مرد را می شناسند طی اعلامیه ای تقاضا می کند که اگر خبری از او دارند اطلاع دهند. یکسال بعد از اولین اطلاعیه اگر از شخص غایب اطلاعی به دادگاه نرسد، حکم طلاق جاری خواهد شد.
– اگرشوهرخرجی ندهد. چه این ندادن خرجی براثر فقر مالی باشدیابدلیل دیگر، دادگاه می تواند برگ عدم سازش صادر نماید. – اگر شوهر وظایف شوهری را انجام ندهد.
– اگر رفتار شوهر در خانه و طرز معاشرت او با زن برای زن ناگوار باشد.
– اگر شوهر به مرض مسری دشواری مبتلا شده باشد که زندگی با شوهر برای زن خطر ابتلا ایجاد کند.

جز این موارد موارد دیگری هم هست که اگر در ضمن عقد شرط شده باشد و بعد شوهر به آن عمل نکند، زن می تواند تقاضای طلاق کند.
چون ازدواج یک قرارداد است بنا براین ضمن عقد آن هر شرطی که گنجانده شود باید اجرا شود و عدم اجرای آن موجب طلاق است. قانون حمایت خانواده چند مورد از این شرایط و تعهدات را بدست داده است.
*اعتیادهای مضری که خانواده و امنیت و سلامت آن را تهدید کند. مثلاً افراط در آشامیدن مشروبات الکلی و قمار.
*ارتکاب جرمی که مغایر با حیثیت خانواده باشد.
* محکومیتی که شوهر یا زن را بیش از پنج سال زندانی کند.
* سوء قصد علیه جان شوهر یا زن.

برای انجام طلاق زن و شوهر چه شرایطی باید داشته باشند؟
مرد باید هنگام اجرای طلاق این شرایط را داشته باشد:
– بالغ باشد، یعنی 18 سال تمام داشته باشد.
– عاقل باشد.
– کاملاً قصد طلاق داشته باشد، یعنی هنگام اجرای صیغه طلاق هوشیار باشد. خواب نباشد، مست نباشد.
– با رضاورغبت این کار را بکند، پس اگر به زور یا اجبار مردی را وادار به طلاق بنمایند طلاق باطل است.

زن باید هنگام طلاق این شرایط را داشته باشد:
– در حالت عادت زنانگی یا خونریزی طبیعی بعد از زایمان که به آن نفاس می گویند نباشد.
– بعد از پاک شدن از آخرین عادت ماهانه زنانه، دیگر با شوهر هم بستر نشده باشد.

طلاق چند نوع است؟
طلاق بر دونوع است
طلاقی که مرد بعد از آن، تا مدتی که زن در عده است، می تواند رجوع کند. به این طلاق، طلاق رجعی می گویند.
– طلاقی که مرد بعد از طلاق حق رجوع ندارد. به این طلاق، طلاق بائن می گویند.

عده یعنی چه؟

عده به مدتی گفته می شود که در طول این مدت زن، با آنکه طلاق گرفته است، حق ازدواج مجدد را ندارد. عده در طلاق سه طُهر است و در فوت شوهر چهارماه و ده روز است.
در زمان عده اگر شوهر و زن موافقت کردند که مجدداً با هم زندگی کنند به این زندگی مجدد رجوع می گویند. رجوع باید در دفترخانه به ثبت برسد.

ازدواج و طلاق باید ثبت شود

قانون می گوید که ازدواج و طلاق باید در دفاتر مخصوص ثبت شود. این دفاتر، دفترهای رسمی هستند و عقدنامه و طلاقنامه از طرف آنها صادر می شود. عقدنامه و طلاقنامه جزء اسناد رسمی هستند و قوت قانونی دارند.
اگر ازدواج و طلاق در دفاتر ثبت نشود، مرد و کسی که عقد کرده است هردو به یک ماه تا شش ماه حبس تادیبی محکوم می شوند.
اگر به دفاتر ازدواج و طلاق درموقع انجام عمل دسترسی نباشد قانون فقط بیست روز مهلت داده است که این کار به ثبت برسد و بعد از این مدت همان مجازات به ثبت نرسیدن در انتظار مرد و عاقد هردو هست.