مقدمه مولف
به نام خداوند جان و خرد
دل ما عشق را نمي‌آفريند، آن را مي‌پرورد. عشق از ژرفناي آشنائي مي‌جوشد و به ياري آن است که دانائي مي‌بالد و زندگي معنايي دلپذير مي‌يابد. سرزمين ايران که روزگاري گوهر شبچراغ روزگاران بود، اينک پيوسته چشم به راه فرزندان خويش است تا در هرگوشه جهان که پراکنده‌اند با او چنان که بوده است آشنا باشند، به زبان او سخن بگويند و از دل او خاطرات تلخ و شيرين را بجويند تا اين مام گرامي نيز بتواند تجربه قرن‌ها جنبش و پويندگي گذشتگان‌را به‌عنوان ميراثي گران بها بر فرزندان خويش عرضه دارد. نه تنها براي آن که او را دوست بدارند و به سرزمين نياکان خويش وابسته باشند، بلکه بيشتر از آن رو که سرمايه هاي هستي انساني خويش را با همان طراوت و تازگي که از سرچشمه زبان و فرهنگ مردم اين سامان مي‌جوشد، بچشند و با سربلندي و سرافرازي تمام دريابند که پيشينيان ايشان چه سهم بزرگي درساختمان فرهنگي جهان داشته‌اند. و باز هم نه بدان معنا که به خودستائي و غرور گرفتار آيند، بلکه تا بدانند که فرزندان مردمي چنان شايسته، براي معنا بخشيدن به زندگي در سراسر اين جهان پهناور، چه بار بزرگي از وظيفه انساني بردوش دارند.
آرزوي همه‌پدران و مادران‌ايراني، آنان‌که به والايي ميراث کهن خود آشنائي دارند، آنست که فرزندان خود را همچون نياکان، مردمي شايسته و دانا و پُرتلاش ببينند. مردمي که از ميراث معنوي گذشته، بذرهاي دانش و مردم دوستي را در جهان مي‌پراکنند و مي‌کوشند تا درشکوفا کردن آن بزرگي‌ها و آزادانديشي ها، که قرن ها و هزاره ها در سرزمين ما سابقه داشته است، کامروا شوند.
اين مجموعه به اين اميد فراهم آمده که از جنبه هاي مختلف تمدن و فرهنگ ايراني در طول هزاران سال تاريخ گذشته، تصويري کلي پيش روي جوانان آشناي امروز و عاشقان فرداي ايران بگذارد. اين کارهرچند گنجاندن دريا در کوزه است، امّا در کوتاه ترين زمان و به ساده ترين زبان، به فرزندان ايران فرصت مي‌دهد تا با گوشه‌هايي از تاريخ و جغرافياي اين سرزمين و دانش و فلسفه، هنر و صنعت، آداب و رسوم و افکار و عقائد مردم آن آشنا شوند.
مطالب اين کتاب چکيده نوشته‌هاي پژوهشگران و دانشمندان در باب فرهنگ و تاريخ ايران است. حذف بسياري نکات و گنجاندن خلاصه مطالب در يکي دوصفحه، به اين منظور صورت گرفته که بادقّت و حوصله خوانندگان اين روزگار متناسب باشد؛ با حوصله آناني که از لحظه‌هاي کوتاه و فرصت هاي اندک نيز براي مطالعه بهره مي‌جويند.
آن چه دراين مجموعه گرد آمده مي‌تواند تاچند برابرحجم فعلي خود افزايش يابد. از سوي ديگر، ممکن است هزاران نکته و رويداد و مکان و شخصيت تاريخي ديگر نيز به‌ذهن خواننده برسد که در اين دانشنامه اشاره‌اي به آن ها نشده است. به هرحال همه‌چيزرا همگان دانند و اين مجموعه نيز مي‌تواند با نظر همگان به صورتي درآيد که هرچه بيشتر و بهتر پاسخگوي نياز به شناختن تاريخ و فرهنگ سرزمين ما، ايران، باشد.
از همين روست که با اشتياق تمام چشم به راه اين راهنمائي ها هستيم و اصلاح همه لغزش‌ها را ازسوي آن‌ها که بهتر و بيشتر مي‌دانند و مي‌بينند، به ديده منّت پذيرائيم.
***