متدولوژی

بنیاد مطالعات ایران برای برنامه تاریخ شفاهی خود متدولوژی تاریخ شفاهی مورد استفاده مرکز پژوهش تاریخ شفاهی دانشگاه کلمبیا را برگزیده است. در ابتدا، در سال ۱۹۸۲ آموزشِ ده مصاحبه گر و دو نسخه بردار توسط خانم الیزابت میسون، از برنامه ریزان تاریخ شفاهی دانشگاه کلمبیا، انجام شد. از آن تاریخ تا کنون شماری دیگر از مصاحبه‌گران نیز پس از گذراندن یک دوره آموزشی در انجام مصاحبه ها با برنامه تاریخ شفاهی بنیاد همکاری کرده اند. مصاحبه گران از میان تحصیلکردگان ایرانی در اروپا و آمریکای شمالی انتخاب شده اند و بیشتر آنان دارای درجه دکترا در رشته های علوم اجتماعی، تاریخ، ادبیات، اقتصاد و علوم ارتباطی هستند و با شیوه ها و متدولوژی مصاحبه آشنایی کافی داشته اند. بیشتر آنان مقیم شهرهای محل تمرکز ایرانیان مهاجر از جمله لندن، پاریس، و نیس در اروپا و لس آنجلس، سان فرانسیسکو، هوستون، دالاس، نیویورک و واشنگتن دی سی در ایالات متحد آمریکا بوده اند.

۱) همه مصاحبه کنندگان درباره شیوه ها و ابزار و روش انجام مصاحبه و جنبه های حقوقی و اخلاقی آن و مفاهیم کلیدی تاریخ شفاهی، آموزش می بینند. این آموزش بر اساس اهداف بنیاد مطالعات ایران و برنامه مصاحبه دانشگاه کلمبیا طراحی شده است. پیش از انجام مصاحبه، مصاحبه کنندگان، به اطلاعات و داده های قابل دسترسی درباره شخصیت و زندگی نامه مصاحبه شونده دست می یابند. هر مصاحبه شونده نیز از میان فهرستی از شخصیت های ایرانی و خارجی، که با همکاری گروه مشورتی و مدیر طرح تاریخ شفاهی بنیاد مطالعات ایران تهیه شده است، انتخاب می شود.

۲) در هر یک از دو مرحله مصاحبه به شیوه خاصی نیاز دارد. در مرحله نخست، مصاحبه کننده بر پایه آگاهیها و داده های جمع آوری شده و با همکاری مصاحبه شونده به مرور پیشینه و مراحل خاص از زندگی مصاحبه شونده می پردازد، به کمک او قالب مناسب مصاحبه را ترسیم می کند، پیامدهای اخلاقی و حقوقی مصاحبه را با او به میان می گذارد و برگ موافقتنامه درباره زمان و شرایط دسترسی عمومی به متن مصاحبه را به امضایش می رساند. در مرحله دوم مصاحبه اصلی صورت می گیرد و در آن پرسش های اساسی مطرح می شوند. موفقیت مصاحبه در این مرحله هم منوط به توانایی مصاحبه کننده در ایجاد محیط مناسب و مساعد برای تشویق مصاحبه شونده به پاسخگویی است و هم مشروط به بازیافتن خاطرات رنگ باخته. در مصاحبه با شخصیت های ایرانی زبان گفت و گو معمولاً فارسی است و با شخصیت های غیرایرانی، زبان انگلیسی.

۳) پس از پایان هر مصاحبه شفاهی نوار آن به دقت بازنویسی می شود. ویراستاری متن مصاحبه تنها برای تسهیل خواندن آن است و تغییری در محتوا و لحن و زبان مصاحبه وارد نمی آورد. در برگ نخست هر متن مصاحبه نام بنیاد، مصاحبه شونده و مصاحبه کننده، و تاریخ و محل مصاحبه قید می شود. فهرستی از زمینه ها و رویدادهای تاریخی مطرح شده در مصاحبه، و نام اشخاص و اماکن جغرافیایی نیز به متن مصاحبه افزوده می گردد. برای هر مصاحبه به زبان فارسی خلاصه ای به انگلیسی شامل نکات اصلی مصاحبه همراه با فشرده ای از زندگی نامه مصاحبه شونده تهیه می شود.

۴) از نوار اصلی هر مصاحبه و متن بازنویسی شده آن یک نسخه در کتابخانه بنیاد مطالعات ایران واقع در شهر بتزدا در ایالت مریلند ایالات متحد آمریکا قرار دارد. یک نسخه از نوار و متن بازنویسی شده مصاحبه ها به زبان انگلیسی نیز در بخش تاریخ شفاهی دانشگاه کلمبیای نیویورک، که در انجام این بخش از مصاحبه ها با بنیاد مطالعات ایران همکاری کرده است، نگهداری می شود. شماری از مصاحبه ها به زبان انگلیسی نیز در مؤسسه هوور دانشگاه استانفورد در دسترس علاقه مندان قرار دارد.